ژنراتور رادیونوکلئیدی چیست؟

در پزشکی هسته‌ای اغلب از رادیونوکلئیدهایی که نیمه عمر کوتاه دارند به عنوان عامل رادیواکتیو استفاده می‌شوند چرا که این رادیونوکلئیدها در عین حال که دز جذبی را برای بیمار در محدوده قابل قبولی نگه می‌دارند، امکان استفاده از اکتیویته قابل توجهی را فراهم کنند. با این حال، به طور کلی، استفاده از رادیونوکلئیدهایی با نیمه عمر کوتاه مشکلات بسیاری را در پی دارد که ناشی از واپاشی سریع آن‌هاست. به عنوان مثال، زمان در دسترس برای پردازش، حمل و نقل، ذخیره سازی و توزیع آنها بسیار محدود است که اغلب این زمان برای اطمینان حاصل کردن از کیفیت نشاندارسازی و خلوص رادیونوکلیدی کافی نیست. ژنراتور برخی از مشکلات مربوط به حمل رادیونوکلئیدهای دارای نیمه عمر کوتاه را رفع می‌کند.
ژنراتورهای رادیونوکلئیدی ابزاری هستند که یک رادیوایزوتوپ پزشکی با نیمه عمر کوتاه مفید (معروف به “دختر”) را از تبدیل رادیواکتیو یک رادیونوکلئید غیرپزشکی با نیمه عمر طولانی (به نام “والد”) تولید می-کنند. با داشتن یک منبع رادیونوکلید والد در یک مرکز، رادیونوکلئید دختر را می¬توان به طور مداوم در محل تولید کرد. ژنراتور امکان جداسازی آماده رادیونوکلئید دختر از والد را فراهم می¬آورد. هنگامی که جداسازی برای اولین بار رخ می¬دهد، ژنراتور شروع به تولید دختر بیشتری می¬کند که می¬توان در زمان‌های بعدی مجدداً جداسازی را به مقدار کافی انجام داد.
برای اینکه سیستم¬های ژنراتور کارآمد باشند، والد باید نیمه عمر نسبتاً طولانی در مقایسه با نیمه عمر دختر داشته باشند و دستگاه ژنراتور باید امکان جداسازی مکرر محصول دختر را فراهم آورد. این فرآیند جداسازی، دوشش نامیده می¬شود.
یک نمونه بسیار مهم از ژنراتورها، ژنراتور مولیبدن_تکنسیوم(99Mo-99mTc) است. 99Mo- نیمه عمر 66 ساعت دارد و می¬توان آن را به راحتی در مسافت¬های طولانی بدون از دست دادن اکتیویته جدی حمل کرد. در نتیجه محصول واپاشی آن یعنی تکنسیوم-99m که نیمه عمر کوتاهی دارد، قابل استخراج و استفاده در تاسیسات با مسافت دور خواهد بود. عمر مفید یک ژنراتور مولیبدن_تکنسیوم (99Mo-99mTc) حدود 3 نیمه عمر والد یا تقریباً یک هفته است.
در اکثر ژنراتورهای تکنسیومm99 از ستونی استفاده می¬شود که در آنMo-99 روی آلومینای اسیدی (Al2O3) جذب می¬شود. با انتقال محلول نرمال سالین از طریق ستون 99Mo- تثبیت شده، Tc-99m محلول را شسته و در نتیجه محلول نمکی حاوی Tc-99m رادیواکتیو و مقدار خوبی از تکنسیوم رادیواکتیو را ایجاد می¬کند. تکنسیومm99 پرکاربردترین رادیوایزوتوپ در پزشکی هسته‌ای است.. همچنین همراه محصول دوشیده شده مقدار کمی از Mo-99 و مقداری یون آلومینیوم وجود خواهد داشت، این دو ماده آلاینده هایی هستند که برای محافظت از بیمار باید مقدار آنها محدود شود.